Metabolizmay? bozan bu faktörlere dikkat

Sa?l?kl? kilo kayb? için i?in matemati?i ?öyledir; ald???n?z kalorinin, bazal metabolizma ve egzersiz ile harcad???n?z kaloriden dü?ük olmas? gerekiyor. Ancak buna ra?men kilo verilemiyorsa kar?nda mor çatlaklar, yüzde yuvarlakla?ma gibi belirtileri varsa cushing sendromu ara?t?r?lmal?" dedi.

Çaml?ca Medipol Üniversitesi Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastal?klar? Bölümünden Doç. Dr. Mahmut Muzaffer ?lhan, metabolizmay? etkileyen faktörlere dikkat çekti. Doç. Dr. ?lhan, metabolizman?n canl? bir hücrede olu?an bütün kimyasal reaksiyonlara verilen genel bir ad oldu?unu belirterek, "Vücuda al?nan besinlerin yak?larak enerjiye dönü?türülmesi olarak da tarif edilebilir. Besinlerle ald???m?z enerji vücutta çe?itli amaçlarla kullan?l?r. Bunlardan ilki organlar?m?z?n çal??mak için sarf etti?i enerjidir. Yani kalbimiz, beynimiz, ba??rsaklar?m?z gibi bütün organlar?m?z çal??mak için belirli bir enerjiye ihtiyaç duyar. Bu bizim ‘bazal metabolizmam?z?’ olu?turur. Di?eri ise kendi kontrolümüzdeki kaslar?m?zla hareket, egzersiz gibi faaliyetlerle harcad???m?z enerjidir. Besinlerle ald???m?z enerji bazal metabolizma ve günlük aktivelerimizde kulland???m?z enerji ile bir denge halindedir. E?er besinlerle ald???m?z enerji harcad???m?za göre fazlaysa vücut bunu depolamaya ba?lar (anabolizma) ve kilo al?r?z. Egzersiz ve bazal metabolizma için kulland???m?z enerji daha fazlaysa denge depolar? yakma yönüne kayar (katabolizma) ve kilo veririz" aç?klamas?nda bulundu. 

"YA?, C?NS?YET VE K?LO KAYBI ETK?L?YOR"

Ya?la birlikte metabolizman?n de?i?ti?ini ifade eden Doç. Dr. ?lhan, ?öyle devam etti:

“Kilo almaktan ?ikâyet eden birçok ki?iden geçmi? y?llarla ilgili ‘Daha önce de ayn? miktarda yemek yiyordum, ama kilo alm?yordum’, ‘Eskiden de fazla hareket etmiyordum, ama ayn? kiloda kal?yordum’ gibi çe?itli kar??la?t?rmalar duyar?z. Bu de?i?imin klasik ama ikna edici bir sebebi vard?r o da ya?lanmad?r. Ya?lanma ile bazal metabolizma h?z? dedi?imiz organlar?m?z?n tüketti?i enerji miktar? azalmaya ba?lar. Ki?iden ki?iye de?i?mekle birlikte, her faktör ayn? kalsa bile ki?inin 40 ya??ndaki bazal metabolizma h?z? 20 ya??ndakine göre kabaca günde 150 kalori daha azd?r. Bazal metabolizmay? etkileyen di?er ana faktörler boy, kilo ve cinsiyettir. Kilo verdikçe bazal metabolizma h?z? azal?r. Ki?inin diyet yaparak kilo verince, ayn? diyeti yapmas?na ra?men sabit kiloda kalmas?n?n sebeplerinden biri bazal metabolizma h?z?n?n kilo verince dü?mesidir. Bazal metabolizmay? etkileyen di?er önemli bir faktör cinsiyet olup erkeklerde metabolizma h?z? kad?nlardan daha yüksektir."

"K?LO KAYBI ?Ç?N ???N MATEMAT???N? Ö?REN?N"

Doç. Dr. ?lhan, uygulanan diyete ra?men kilo kayb?n?n neden olmad???n? ise ?u ?ekilde aç?klad?:

"Özellikle obez olmay?p fazla kilolu olan hastalar (Vücut kitle indeksi 25-29,9 kg/cm2 olan ki?iler) bazen sadece birkaç hesaplama yoluyla kilo vermenin önündeki engelleri a?abilir. Ald???n?z kalorinin, aktivite ve bazal metabolizma ile harcad???n?z kaloriden dü?ük olmas? kilo vermek için ?artt?r. Aradaki fark?n büyüklü?ü ve süresi ise kilo verme h?z?n?z? ve geri almamay? ifade eder. Diyelim ki 90 kg, 165 cm boyunda, 30 ya??nda kad?n bir hasta ayda 4 kg vermek istiyor. Bu ki?inin bazal metabolizma h?z? formül ile hesaplanacak olursa 1680 kcal/gündür. Bir ki?inin ayda 4 kilogram yani haftada 1 kilogram vermesi için ald??? kalori ile yakt??? kalori ile aras?ndaki fark?n kabaca günde bin kalori olmas? gerekmektedir. Sa?l?k aç?s?ndan 1000-1200 kalorilik diyetlerin alt?na dü?ülmesi önerilmedi?i için örne?imizdeki ki?inin ayda 4 kilo vermesinin tek yolu aktivite ve egzersiz ile yakt??? kaloriyi artt?rmas?d?r. Her gün yap?lacak 30-45 dakikal?k tempolu yürüyü?, bisiklet, yüzme veya açma germe egzersizleri kilo verme ile kalp sa?l??? aç?s?ndan da olumlu katk?lar sunar. Egzersiz ile harcanan kalori egzersizin süresi kadar egzersizin tipi ve a??rl??? ile de ili?kilidir."

"FAZLA K?LONUN NEDEN? CUSH?NG SENDROMU OLAB?L?R"

E?er diyete ve egzersize ra?men hasta kilo veremiyorsa bir hekim taraf?ndan de?erlendirilmesi gerekti?ine dikkat çeken Doç. Dr. ?lhan, ?u bilgileri verdi:

"Bu de?erlendirmede obeziteye sebep olabilecek durumlar incelenmeli ve altta bir hastal?k yat?p yatmad??? ara?t?r?lmal?d?r. Örne?in hastan?n obeziteye e?lik eden gövde (santral) k?sm?nda ya?lanma, tüylenme, adet düzensizli?i, kar?nda mor çatlaklar, yüzde yuvarlakla?ma gibi belirtileri varsa cushing sendromu gibi böbreküstü bezi hastal?klar? kilo verememenin sebebi olabilir. Modern t?bb?n obezite tedavisinde rolü obeziteyi tedavi etmenin yan?nda obezitenin geli?mesini önlemektir. Bunun için özellikle riskli bireylerde metabolizmay? olu?turan parametreler dikkatli gözden geçirilmeli, bireye obeziteden korunmas? için yap?lmas? gereken ya?am tarz? de?i?iklikleri etrafl?ca anlat?lmal?d?r. Bununla beraber obezite tedavisi için diyet ve egzersiz gibi ya?am kalitesi de?i?iklikleri ile kilo vermekte zorlanan hastalar farmakolojik tedaviler için ilgili hekime ba?vurmal?d?r.”